معرفی بوم مالکیت فکری

بوم مالکیت فکری  (IP) Canvas یک ابزار مدیریت استراتژیک است که به استارت‌آپ‌ها کمک می کند تا بتوانند با دیدی وسیع تر به مسائل IP حوزه کسب و کار خود بنگرند و بتوانند در جهت پیشرفت کسب و کار از آن به  طور کارآمد بهره ببرند. IP Canvas به کاربران اجازه می دهد تا با طرح سؤالات کلیدی حول کسب و کار خود و به منظور تجزیه و تحلیل وضعیت IP فعلی در سازمان ، شکاف ها و خلاء های این حوزه را شناسایی کنند و با استناد به آن عناصر اصلی استراتژی IP در سازمان را شناسایی و ارتقا دهند. به طور کلی 6 عنصر اصلی در بوم مالکیت فکری وجود دارد که به تشریح آن ها می پردازیم:

  • حقوق IP داخلی
  • حقوق IP شخص ثالث
  • آزادی عمل
  • دارایی
  • استراتژی
  • مراحل بعدی

بوم مالکیت فکری (IP CANVAS)  اولین بارتوسط دکتر بن گرازیانو در دانشکده مدیریت و حقوق دانشگاه علوم کاربردی زوریخ توسعه یافت. رویکرد جالب دکتر گرازیانو و همکارانش هنگام استفاده از IP Canvas این است که از نظریه کلاس درس معکوس برای پیاده سازی این بوم مالکیت فکری برای تیم های استارتاپی عمل می کنند و مانند یک شتابدهنده جزییات مورد نیاز برای پیاده سازی یک بوم مالکیت فکری ارائه می شود.

 برای فهم بهتر این مفاهیم در زیر به معرفی عناصر اصلی بوم کسب و کار می پردازیم:

  • حقوق IP ما

باید ببینید چه دانش خاص و منحصر به فردی در سازمانتان وجود دارد. این دانش فنی باید زاییده فکر و منحصر به فرد برای سازمان شما باشد. به عنوان مثال برند خاص؛ اختراع؛ تکنولوژی پیشرفته؛ دانش؛ و غیره. حال باید از خود بپرسید آیا قبلاً حقوق IP را دریافت کردید؟  اگر چنین است، کدام یک از تکنولوژی هایتان دارای حقوق IP است. یک نکته مهم در کسب و کار این است که بدانید آیا رقبایتان نیز از حقوق IP  خود محافظت می کنند یا خیر.سپس باید از میان حقوق IP بررسی کنید که کدام ها برای شما حیاتی هستند و کدام ها وجودشان بهتر از نبودنشان است.

  • آزادی عمل

آیا به طور کل برای فرآیند کلی سازمان به دانش یا محصولات اشخاص ثالث (مجوزها، قراردادها و غیره) وابسته هستید و یا به عبارتی برای پیشبرد آن ها به دیگران نیازمندید یا خیر. سپس باید این نکته را بررسی کنید که حفاظت از حقوق IP برای شما در کدام کشورها نیاز به دریافت دارد. برای تضمین کامل فرآیند IP در درون سازمانتان به کدام حقوق IP نیازمندید.

  • استراتژی (آینده)

از جمله موارد مهم در هر کسب و کار این است که بدانید بازار هدفتان کجاست و پس از بررسی نیاز کامل بازار هدف، تحولات احتمالی بازار هدف در آینده بررسی شود. باید بدانید وضعیت تکنولوژی مورد نظر شما و مخاطبان آن در بازار اصلی کجاست و به طور احتمالی قرار است به کجا حرکت کند. به عنوان مثال این تحولات آینده ممکن است مربوط به فناوری، بازاریابی، رقبا، توزیع، محصولات باشد.همچنین برای اینکه بتوانید در وضعیت رقابت باقی بمانید باید بدانید در چه زمینه هایی تمرکز کنید. سپس باید بررسی کنید که حقوق IP  برای کسب و کار عواقبی دارد یا خیر.

  • حقوق IP شخص ثالث

ممکن است در طی فرآیند کار سازمان حقوق IP اشخاص ثالث دیگری را نقض کنید. به عنوان مثال برند،علائم تجاری،اختراعات، کپی رایت و مواردی از این دست. همچنین ممکن است اشخاص ثالث حقوق IP شما را در حال حاضر یا در آینده نقض کنند.بنابراین برای جلوگیری از این موضوع باید اقدامات لازم در جهت حفاظت و نظارت از دارایی های فکری خود را انجام دهید که برای اینکار نیازمند به کارگیری منابعی در سازمان هستید. این منابع شامل زمان، افراد،دانش فنی می باشد. اما سوال اصلی اینجاست که به کارگیری هر کدام از این منابع نیازمند هزینه و زمان و دانش تخصصی می باشد. ما در کارافام با استفاده از تجارب متخصصان خود در این راه شما را یاری می کنیم.

  • دارایی

این موضوع باید بررسی شود که حقوق IP تا چه اندازه به شما در رشد و جریان نقدینگی ودرآمد سازمان کمک خواهد کرد و این امر چگونه میسر می شود. به عنوان مثال یکی از راه های کسب درآمد از جریان حقوق IP این است که با واگذاری مجوز اختراعات و طرح ها در درون سازمانتان به اشخاص ثالث کسب درآمد کنید.اما باید توجه داشته باشید که این مجوز قرار است به چه کسانی داده شود و با توجه به بازار رقابتی مناسب است یا خیر. اما در خصوص هزینه های داخلی این را هم باید در نظر بگیرید که حفاظت از علامت تجاری،طرح،پتنت و مواردی از این دست شامل هزینه هایی می شود که باید به عنوان هزینه های سالانه سازنتان در نظر بگیرید.

  • مراحل بعدی

بعد از بررسی دانش فنی و تکنولوژی های داخل سازمان و مواردی که نیاز به حفاظت دارند باید یک برنامه مدون و منظم برای حفاظت از حقوق IP سازمان در نظر بگیرید. در این مرحله ابتدا باید تصمیم بگیرید که کدام یک از حقوق های IP را می خواهید در نظر بگیرید. سپس باید فرآیند مدت زمان دریافت آن را بررسی کنید و تاریخ ها و مهلت زمانی های مهم مانند تاریخ های ثبت را در نظر بگیرید. در مرحله بعد باید بررسی کنید که برای بررسی استراتژی مناسب برای حقوق IP نیاز به تشکیل چند جلسه دوره ای می باشد، مراحل بعدی در این فرآیند را بدانید و مشخص کنید و بدانید مسئولیت انجام هر کدام از آن ها بر عهده چه کسی است . در این صورت  میتوان یک برنامه مدون و منظم برای شتابدهی و رشد حقوق IP در سازمان در نظر گرفت.

منبع خبر