چه زمانی اقدام به ثبت اختراع کنیم؟
بسیاری از نوآوران و مخترعین در تشخیص اینکه چه زمانی باید اقدام به ثبت اختراع کنند دچار سردرگمی هستند. تصور کنید که شما به تازگی، کار و فعالیت روی یک ایده تحقیقاتی مربوط به پایان نامه خود را در آزمایشگاه آغاز کرده‌اید و به میزان اندکی از پروژه را پیش برده‌اید. آیا زمان آن رسیده که خروجی‌های اولیه را ثبت کنید یا بایستی برای رسیدن به نتایج قابل گزارش بیشتر صبر کنید؟
انتخاب زمان شروع فرآیند ثبت اختراع یک تصمیم حیاتی به خصوص برای مواقعی است که محدودیت بودجه‌ای وجود دارد. زمان مناسب برای ثبت یک درخواست اختراع در نهایت بر اساس ترکیبی از عوامل مالی، تجاری و قانونی است. اما متأسفانه اطلاعات اشتباه زیادی در مورد ضرورت ثبت اختراع با قید فوریت وجود دارد که شما را دچار گمراهی می‌کند. مسلماً، گاهی اوقات منشا این اطلاعات اشتباه حتی خود وکلای پتنت هستند که نیازهای منحصر به فرد و چرخه حیات استارت آپ ها را درک نمی‌کنند و یا تاثیر تجاری پتنت را نادیده می گیرند و نسخه ای یکسان برای عموم صادر می کنند.
در این نوشته شما را با ملاحظات قانونی و تجاری در مورد زمان شروع فرآیند ثبت اختراع
برای کسب و کار منحصر به فردتان آشنا می کنیم.
چگونه مانع از دست رفتن حقوق خود بشویم؟
مهمترین ملاحظه قانونی این است که حق ثبت اختراع می تواند در اولین افشای عمومی، استفاده عمومی یا پیشنهاد برای فروش فناوری از بین برود. در آمریکا، شما یک سال پس از این افشای عمومی فرصت دارید تا با ثبت اظهارنامه اختراع، مانع از دست رفتن حقوق خود شوید. این زمان در کشورمان 6 ماه از تاریخ انتشار است. در حالی که در اکثر حوزه‌های قضایی خارجی بلافاصله پس از اولین افشای عمومی، استفاده عمومی یا پیشنهاد برای فروش، حقوق ثبت اختراع خود را از دست می‌دهید.
از سوی دیگر، در حالی که ثبت پتنت خارجی برای همه کسب وکارها گزینه مناسبی نیست، اما همچنان معتبرترین گزینه است. بسیاری از کسب و کارها با دیدگاه غیر ضروری بودن ثبت اختراع، مزیت رقابتی و سپس سرمایه گذاران یا همکاران بالقوه مهم خود را از دست دادند زیرا حفاظت از پتنت خارجی برای یک توافق فناوری محور از نظر طرف دیگر بسیار مهم بوده است. بر این اساس، اولین قانون برنامه ریزی برای ثبت اختراع این است که حداقل قبل از هرگونه افشای عمومی، استفاده عمومی یا پیشنهاد فروش فناوری مورد نظر خود، پرونده را ثبت اظهارنامه کنید. حتی اگر یک اظهارنامه موقت (Provisional) باشد!
همه کشورهای جهان در حال حاضر در خصوص اختراع از قانون “اولویت ثبت” یا (First to File) تبعیت می‌کنند. بنابراین اصل، اولویت ثبت اختراع با فردی است که ابتدا درخواست ثبت اختراع خود را ثبت می‌کند و نه فردی که ابتدا چیزی را اختراع می‌کند.
ثبت سریع پرونده اختراع قاعدتاً تقدم اقدام برای تشکیل پرونده را قبل از انتشار محصولات مشابه که می‌تواند در طول فرآیند بررسی اختراع علیه شما مورد استفاده قرار گیرد، به شما می‌دهد. بر این اساس، تمایل طبیعی بسیاری از مخترعان این است که بلافاصله پس از تصور یک ایده، درخواست اختراع را ثبت کنند. با این حال، از منظر تجاری، عجله و اقدام به ثبت خیلی زود در واقع ایده‌ای وحشتناک است که هیچ دستاوردی به دنبال نخواهد داشت.
آیا برای ثبت درخواست اختراع باید تا توسعه کامل فناوری صبر کنم؟
انتظار برای ثبت اظهارنامه دائم اختراع تقریباً همیشه گزینه بهتری به جای عجله برای گرفتن تاریخ تقدم است. بزرگ‌ترین نکته‌ای که مخترعان مشتاق معمولاً نادیده می‌گیرند، تعهد هزینه‌ای زیادی است که پس از ثبت اولین درخواست دائم ثبت اختراع آغاز می‌شود. گرچه این هزینه‌ها در کشورمان بسیار ناچیز هستند. اما در صورت اقدام به ثبت در هر کشوری غیر از ایران باید خود را برای پرداخت هزینه‌های زیاد آماده کنید.
اما یک درخواست موقت اولیه را می‌توان تقریباً متناسب با هر بودجه‌ای تشکیل داد. در واقع الزامات رسمی درخواست غیر موقت آن را گران می‌کند و فرآیند بررسی پس از آن نیز ارزان نیست. آخرین مهلت برای شروع ثبت درخواست‌های دائم ثبت اختراع نیز یک سال از زمان ثبت درخواست موقت اولیه است.
گزینه دوم اقدام برای ثبت از طریق معاهده همکاری پتنتی یا به اختصار PCT است. در صورت ثبت اظهارنامه بین المللی اختراع گرچه متحمل هزینه‌های گزاف ملی نخواهید شد، این فرصت را دارید که با حفظ حق تقدم، برای ورود به فاز ملی برنامه‌ریزی دقیق‌تری داشته باشید.
نکته مهم در اینجا این است که هزینه‌های ثبت اختراع در کشورهای خارجی می‌تواند در عرض یک سال پس از ثبت درخواست موقت اولیه به چند ده هزار دلار برسد. این فرآیند ممکن است بیشتر از حد انتظار طول بکشد و نداشتن سرمایه کافی برای پوشش هزینه‌ها به این معنی است که حقوق ثبت اختراع ممکن است به طور کامل از بین برود یا فناوری به‌اندازه کافی محافظت نشود، یا سرمایه‌های حیاتی از سایر اهداف مهم تجاری منحرف شوند. در نهایت باید بدانید که هیچ نسخه واحد و هیچ بهترین راهی برای مدیریت مسیر ثبت اختراع شما وجود ندارد به جز آن مسیری که بیشترین تناسب را با بودجه، بازار تجاری و سطح توسعه فناوری شما داشته باشد.